Dokkum, Aalsum en Wetsens vormen samen één kerkelijke gemeente van de PKN. Een gemeente met drie kerken in drie plaatsen, waar drie heiligen onlosmakelijk mee verbonden zijn: St. Bonifatius in Dokkum, St. Catharina in Aalsum en St. Vitus in Wetsens.
Dat smeekt bijna om een kunstzinnige en muzikale combinatie met tekst en uitleg. Maar vooral ook met verklanking en verbeelding van de drie verhalen over hun leven en sterven, de heiligen verhalen, en de symboliek en verbinding daarvan met nog veel oudere oerverhalen.
Verhalen over toen die ons nu nog kunnen raken, inspireren, verrassen.
Verhalen die het verdienen verteld te worden.
Anne E. de Bruijn, organist en cantor van de Grote Kerk in Dokkum, schreef de muziek. Joanneke deed onderzoek. Zo ontstond in hun gedachten en op papier langzaam maar zeker ‘De heilige TRIversiteit’. In mei en juni 2023 wordt die nu een feit: 3 muzikale projecten die je meenemen in het leven van deze 3 heiligen in de kerken en/of in de plaats en haar geschiedenis, waaraan zij hun naam verbonden.
Elk project is uniek in klank, spel en beleving en afzonderlijk te bezoeken, maar een bezoek aan alle drie zal een onvergetelijke, muzikale en Fries- culturele geschiedenis ervaring zijn om nooit meer te vergeten!
Als beeld voor ‘de Heilige TRIversiteit’ is gekozen voor de triquetra (ook wel: Keltische knoop): een oeroud symbool, waarvan de Latijnse naam 'driehoekig' betekent. Dit symbool is teruggevonden op 5000 jaar oude religieuze beelden. Ook in Friesland is dit symbool teruggevonden en stond het voor leven, dood en de wedergeboorte, alsook voor de drie natuurkrachten: land, lucht en zee.
In de christelijke symboliek verwijst het symmetrisch vlechtwerk naar de ondeelbaarheid en gelijkheid van de Heilige Drie-eenheid (Vader, Zoon en Heilige Geest).
In sommige triquetras is ook een cirkel toegevoegd, zo ook in de verbeelding van ‘de Heilige TRIversiteit’. De cirkel is een nog veel ouder symbool dat eerst verwees naar de zon, vervolgens naar vruchtbaarheid en bij de christenen naar de eeuwigheid. Binnen de vandaag de dag nog bestaande natuurreligie, die onze verre Friese voorvaders ook aanhingen, wordt de triquetra geassocieerd met de drievoudige godin; de maagd, de moeder en de oude wijze vrouw. Deze godin wordt gezien als moeder van alles wat leeft.
In de triquetra van 'de Heilige TRIversiteit' komen alle drie de projecten samen.
In 2018, het jaar van ‘Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa’, brachten Anne en Joanneke samen de Sint Vitus Passie tot leven. Bijzonder is dat de Sint Vitus Passie onderdeel was van de ‘Under de toer’-reeks, omdat de Sint-Vituskerk, waar de Sint Vitus Passie uitgevoerd werd, helemaal geen toren heeft.
Woonachtig in het kleine terpdorp Wetsens met bovenop de terp de Sint Vitus kerk, zijn Anne en Joanneke op zoek gegaan naar de heilige Sint Vitus, die zijn naam aan de kleine kerk zonder toren verbonden heeft. Wie was hij? Waar komt hij vandaan? Wat hem heilig gemaakt? Een reis door Europa die eindigde op Sicilië bracht hen op het pad van Sint Vitus’ levensverhaal. Anne schreef de muziek op de teksten van Ina Sijtsma en Joanneke bracht Dominee Vitalis tot leven op de kansel.
Het publiek leeft mee als de toren in 1842 instort tijdens de preek over de Bijbelse krachtpatser Simson. Op die zondag in 1842 kwamen Simson en Sint Vitus samen in een stofwolk van geweld en liefde tegelijk; de Sint Vitus Passie.
Acht uitverkochte uitvoeringen in Wetsens en nog twee in Stiens en Leeuwarden waren het gevolg.
Op vrijdag 12, zaterdag 13 en zondag 14 mei komt deze bijzondere Sint Vitus Passie in de Sint Vituskerk in Wetsens terug! De passie wordt 4 keer uitgevoerd. Elke avond om 20.00 uur en op zondag ook om 14.00 uur.
Tijdens haar onderzoek voor haar lezing ‘Het grote Friese mysterie’ ontdekte Joanneke dat op de plaats van de huidige Sint Catharinakerk in Aalsum vroeger een tempeltje stond. Een tempeltje gemaakt van een eik, linde, taxus en kastanje, gewijd aan de Friese oer-godin van de vruchtbaarheid en landbouw: Fostare.
De nieuwsgierigheid was gewekt. Wie was zij?
Onderzoek leidde Joanneke naar het voorchristelijke symbool van het ‘zonnerad’. Een rad met 8 spaken die stonden voor de 8 jaarfeesten die lang geleden in Friesland gevierd werden. Zo werden het terugkerend en afnemend licht en leven, de zaaitijd, de oogst en de vier zonnewendes (herfst, winter, lente en zomer) gevierd. Het zonnerad gaf daarmee de cyclus van één jaar aan.
Op het wapen van Aalsum is zo’n zonnewiel terug te vinden. Maar het rad is ook het symbool van de heilige Sint Catherina, naamgeefster van de huidige kerk in Aalsum. Toeval of niet? Feit is wel dat zowel Catharina als Fostare beide krachtige, zelfstandige vrouwen zijn die de vrouwelijkheid als bron van leven en wijsheid in zich meedragen. Welke wijsheid? Dat en het levensverhaal van Catharina uit Alexandrië hoort u in de Catharinacantate op zaterdag 27 en zondag 28 mei om 20.00 uur.
Eerder al, in 2004, voerde Anne in Dokkum de door hem gecomponeerde ‘Bonifatiuspassie’ uit; 1250 jaar nadat Bonifatius bij Dokkum vermoord werd. Ook hiervoor schreef Ina Sijtsma de teksten. Bonifatius onderhield een levendige briefwisseling met zijn nicht Lioba, waarin hij zijn denken, twijfels en inzichten uiteen zette. Een aantal van deze brieven bestaat nog en bevinden zich in het Liobaklooster in Egmond. Mede op basis van deze brieven zijn de teksten voor de Bonifatiuspassie geschreven.
In de Grote kerk, naast de plek van de verdwenen Bonifatiustoren, speelde en klonk in 2004 voor vele toeschouwers de passie. Zij werden meegenomen in een informatief en indrukwekkend muzikaal drama over het leven van Bonifatius, gezien en bezongen door Lioba, zijn nicht en zielsverwante.
Dit jaar bezingt Lioba zijn leven en sterven opnieuw tijdens de Bonifatiusdagen in Dokkum op vrijdag 9, zaterdag 10 en zondag 11 juni om 20.00 uur.