Op het wapen van Aalsum is het zonnerad met 8 spaken, symbool voor de acht Friese jaarfeesten en godin Fostare, terug te vinden. Het rad is ook het symbool van de heilige Sint Catherina, naamgeefster van de huidige kerk in Aalsum, waar vroeger een tempeltje stond, gewijd aan Fostare. Toeval of niet? Uit onderzoek is wel gebleken dat zowel Catharina als Fostare beide krachtige, zelfstandige vrouwen zijn die de vrouwelijkheid als bron van leven en wijsheid in zich meedragen.
Dat en het levensverhaal van Catharina uit Alexandrië verdienen het om verteld en gehoord te worden op de oer-krachtplaats waar alles samen komt: in de Sint Catharinakerk in Aalsum. Muzikaal organisatie bureau PROMOVOCAAL, bemenst door Anne E. de Bruijn, componist en dirigent, en Joanneke Romkema, heeft dit op zich genomen. Joanneke zocht de informatie, samen schreven ze de teksten en Anne zette deze op muziek voor een klein koor van acht stemmen en enkele instrumenten, waaronder fluit en harp. Het resultaat is een intiem, maar indrukwekkend geheel, waarin zowel Fostare als Catharina u zullen meenemen in hun kracht en wijsheid, bijzonder verklankt en verbeeld. Welke wijsheid? Dat hoort u in de Catharinacantate op zaterdag 27 en zondag 28 mei om 20.00 uur.
ACHTERGROND VAN DE CATHARINA CANTATE
Tijdens haar onderzoek voor haar lezing ‘Het grote Friese mysterie’ ontdekte Joanneke Romkema dat op de plaats van de huidige Sint Catharinakerk in Aalsum vroeger een prehistorisch tempeltje stond. De nieuwsgierigheid van Joanneke was gewekt en zij zette haar onderzoek voort.
PREHISTORISCH TEMPELTJE
In het Friese Aalsum stond voor wat nu de ingang van de Catharinakerk is, een prehistorisch tempeltje met op de hoekstukken de stam van vier bomen: eik, linde, kastanje en taxus. Het tempeltje was daarom waarschijnlijk gewijd aan de zon, maan, oppergod Thor en godin Fostare, oftewel aan het mannelijke en het vrouwelijke; de vruchtbaarheid.
FOSTARE
Fostare werd in het voorchristelijke Friesland veelvuldig en op vele krachtplaatsen vereerd als vruchtbaarheidsgodin of godin van de landbouw.
Er is een oeroud beeldje van haar gevonden op Ameland (voorheen: Fostaland), waarop zij een helm en takkenkrans draagt, 2 pijlenkokers op haar rug heeft en 4 pijlen in haar rechterhand en 2 korenaren in haar linkerhand.
Onze verre Friese voorouders vereerden Fostare waarschijnlijk vooral tijdens de acht jaarfeesten die lang geleden in Friesland gevierd werden. Deze acht jaarfeesten werden symbolisch weergegeven in een zonnerad met acht spaken; één voor elk jaarfeest. Het zonnerad gaf daarmee exact de cyclus van één jaar aan. De jaarfeesten hadden allemaal iets met de landbouw, vruchtbaarheid of de levencyclus van geboorte, groei, verwelking en dood te maken. De vier zonnewendes (lente, zomer, herfst en winter) werden gevierd, maar ook het begin van de zaaitijd of oogsttijd en het terugkerend of afnemend licht en het leven, waarbij werd geloofd dat Godin Fostare er een rol in speelde.
AALSUM
Het prehistorische tempeltje stond boven- en middenop de terp Aalsum; op een krachtplaats, een leylijnen-knooppunt, vanwaar er een leylijn loopt naar Wynaldum en een via Westergeest naar Norgerholt. De plaatsen Westergeest (voormalig: Fosterahiem) en Wynaldum worden ook met de godin Fostare in verband gebracht. Op die krachtplaats is in de twaalfde eeuw een kerkje gebouwd: de Sint Catharinakerk, zoals dat voor 1350 vaker gebeurde tijdens de kerstening in Friesland. Het terpdorp Aalsum heeft een rad met acht spaken in zijn wapen afgebeeld.
CATHARINA VAN ALEXANDRIË
De Sint Catharinakerk in Aalsum is genoemd naar de heilige Catharina van Alexandrië uit de vierde eeuw na Christus. Catharina was afkomstig uit een koninklijke, niet-christelijke familie uit Alexandrië. Zij interesseerde zich voor de wetenschap en studeerde onder andere filosofie, sterrenkunde en wiskunde. Ze staat beschreven als een jonge en wijze vrouw met een uitzonderlijke schoonheid. Catharina bekeerde zich tot het christendom en stond op tegen de vervolging van christenen door de Romeinse keizer Maxentius, die vanaf eind 306 na Chr. zes jaren heeft geregeerd.
De legende over de heilige Catharina vertelt dat Catharina door de keizer werd opgesloten in een kerker, waar ze op een rad met spijkers gemarteld zou worden. Een engel bevrijdde haar en het rad viel in tweeën uiteen, zonder haar gekrenkt te hebben. Daarna werd zij op bevel van de keizer onthoofd en gebeurde er nog een wonder: uit haar hals stroomde melk in plaats van bloed.
Haar lichaam werd door engelen meegenomen. Op de Sinaïberg in Egypte, waar heden ten dage nog een Catharina-klooster staat, vond zij haar laatste rustplaats.
Zij wordt door de Katholieke kerk op 25 november herdacht en is de beschermvrouwe van filosofen en van een ieder die met een soort rad werkt: zoals molenaars, wagenmakers en spinners.
Een rad met acht spaken is haar heiligen symbool geworden.
PRAKTISCHE INFORMATIE
De kleine Sint Catharinakerk heeft slechts een beperkt aantal plaatsen. Houd er rekening mee dat de twee uitvoeringen snel uitverkocht kunnen zijn.
Er is voldoende parkeergelegenheid in Aalsum op de parkeerplaats onderaan de weg omhoog naar de kerk. Bij de ingang van de begraafplaats is een ‘tút en d’r út’ plaats voor mensen die slecht ter been zijn.
Om de Catharinacantate voor zoveel mogelijk mensen toegankelijk te maken, bedraagt de toegangsprijs slechts 10 euro per persoon. Bij aankomst ter plaatse contant te betalen of middels een bankoverschrijving (bestel hier), zodat u verzekerd bent van een gereserveerde plaats.
Zaterdag27 mei 2023 20.00 uurSint Catharinakerk, Mockamawei 4, Aalsum
Zondag28 mei 2023 20.00 uurSint Catharinakerk, Mockamawei 4, Aalsum